Interview
In 2023 werd Eva Koopmans door Welcome to the Village en VHDG gevraagd om samen met elf sociale organisaties een nieuw kunstwerk te creëren. Dit resulteerde in de multimediale installatie ‘De Wachtkamer,’ bestaande uit twintig stoelen. Deze stoelen zijn tijdens workshops gemaakt door mensen die dagelijks professionele zorg ontvangen. Op 1 en 2 februari vindt de eindpresentatie plaats in het Gemeentehuis in Leeuwarden. In aanloop daarheen hebben we Eva geinterviewd over het maakproces van deze kunstinstallatie.
Wie is Eva Koopmans?
Eva Koopmans is een relationeel kunstenaar en vormgever met een achtergrond in scenografie. Ze houdt zich bezig met ruimtelijke ingrepen die mensen en plekken met elkaar in aanraking laten komen. Het faciliteren van ontmoetingen vormt een rode lijn in al haar werk. Of dat nou in het theater, op festivals of bij bedrijven is. Eva zet kunst in als middel om te participeren in veranderingsprocessen, maar ook om samen te oefenen op kleine schaal.
Voor “De Wachtkamer” werkt Eva samen met Yuna Linde van Theater de Makkers. Theater de Makkers is een sociaal artistiek gezelschap dat voornamelijk actief is in Zwolle, Groningen en Leeuwarden.
Hoe is het project tot stand gekomen?
In februari 2023 is Eva benaderd door Welcome to the Village en VHDG om in samenwerking met elf sociale organisaties een nieuw kunstwerk te ontwikkelen. In plaats van voorafgaand aan het proces een concept voor een kunstwerk te bedenken, wilde zij investeren in een gelijkwaardige samenwerking met de partners om samen tot een idee te komen. Een idee dat daadwerkelijk aansluit bij de vraagstukken van de verschillende organisaties, en de mensen die hierbij betrokken zijn, en die zij willen delen met een groter publiek.
Samen met Yuna werkt Eva al langere tijd aan een werkwijze die een gelijkwaardige samenwerking tussen kunstenaars en sociale organisaties mogelijk maakt. Het is hierom dat Yuna na de eerste gesprekken met Welcome to the Village en VHDG is aangehaakt als mede-maker binnen dit project.
Wat is er tot nu toe gebeurd?
Eva en Yuna zijn tijdens een onderzoeksperiode op zoek gegaan naar de gemeenschappelijke deler tussen de verschillende organisaties. Daarvoor gingen ze in gesprek met de medewerkers en deelnemers. Dit deden ze door middel van creatieve ontmoetingen met klei en bouwblokken, waarbij ze samen het zorgsysteem in kaart probeerden te brengen. Er werd gesproken over zakelijke structuren van de organisaties, maar ook over persoonlijke uitdagingen en zorgen. Door het delen van verhalen werden de grote problemen rondom de zorg steeds menselijker. Het werd al snel duidelijk dat dat was waar kunst een rol in kon spelen. Het terugbrengen van die ingewikkelde materie naar de menselijke maat, zodat iedereen zich er toe kan verhouden.
Uiteindelijk sloten zes organisaties aan bij de verdere uitvoering van het project. Eva en Yuna ontwikkelden een artistiek concept naar aanleiding van alle gesprekken en deelden dit tijdens een ontmoetingsavond met de partners. Vervolgens werd er samen met de deelnemers van de organisaties gewerkt aan de uitvoering van het kunstwerk, door middel van workshop-dagen. Tijdens deze dagen werd iedereen gevraagd een eigen stoel te ontwerpen voor in een wachtkamer. De wachtkamer; een symbool voor het zorgsysteem van nu, vaak onzichtbaar voor de buitenwereld, maar voor de mensen die er midden in zitten, moeilijk is om uit te komen.
Op 11 december werd een tussenpresentatie georganiseerd, waarbij de deelnemers en medewerkers van de verschillende partners elkaar konden ontmoeten en het tot dan toe gemaakte werk konden bekijken.
De aangesloten sociale organisaties bestaan uit: Singelland BHS Gorredijk, kunstwerkplaats Smoel, ‘t DAC en Skrep Wender, Crisisopvang Burgum, Niemand aan de zijlijn en Patyna Witmarsum.
In de aanloop naar de presentatie, waar wordt er op dit moment aan gewerkt?
Op dit moment werken Yuna en Eva aan de verdere uitwerking van het eindproduct. Er worden verhalen van ervaringsdeskundigen die zorg ontvangen en/of dragen verzameld, die in De Wachtkamer te horen zullen zijn. Op deze manier doen Yuna en Eva een poging het complexe zorgsysteem menselijk te maken. Een systeem waar wij allemaal een rol in spelen, maar waar we ons vaak nog niet bewust van zijn. Door het delen van de verschillende verhalen, nodigen ze de bezoeker van het werk uit om zich tot de verhalen te verhouden en hier zelf een positie in te nemen.
Naast het verzamelen en bewerken van de verhalen, wordt er gewerkt aan de verdere ervaring van de bezoeker. Hoe zorg je ervoor dat iedereen het verhaal van het werk zo goed mogelijk mee krijgt? En hoe maak je het werk toegankelijk voor iedereen?
Welke inspiratiebronnen zijn gebruikt bij het onderzoek?
De inspiratiebronnen voor en tijdens dit project zijn voornamelijk de deelnemers van de sociale partners: het is ontzettend inspirerend om met hen mee te mogen lopen in hun eigen creatieve proces. Daarnaast voeren we veel gesprekken met de medewerkers van de organisaties. Hierdoor krijgen we een realistisch beeld van wat het vandaag de dag betekent om voor elkaar te zorgen. Hieraan toevoegend hebben we veel kunnen halen uit het boek “Zorg, een betere kijk op de mens”, van Lynn Berger.
Wat kunnen we tijdens de eindpresentatie vewachten?
Op 1 en 2 februari wordt het werk De Wachtkamer gepresenteerd in het Gemeentehuis in Leeuwarden. De Wachtkamer is een multimediale installatie over zorgen voor elkaar. Wie zorgt er voor jou en waar zorg jij voor? De Wachtkamer bestaat uit twintig stoelen die gemaakt zijn door verschillende mensen die elke dag professionele zorg ontvangen. Daarnaast zijn er verhalen te horen van ervaringsdeskundigen die professioneel, maar ook privé zorg verlenen of ontvangen. Tijdens de presentatie van het werk wordt het gesprek met de bezoeker gevoerd over hun rol in het zorgsysteem en wordt er aan hen gevraagd letterlijk een positie in te nemen.
Door middel van De Wachtkamer maken Eva en Yuna de huidige problematieken, maar ook de radicale alternatieven, zichtbaar en bespreekbaar.
De Wachtkamer is te bezoeken op 1 en 2 februari in het Gemeentehuis in Leeuwarden, Oldehoofsterkerkhof 2, 8911 DH Leeuwarden
De presentatie is op donderdag publiekelijk toegankelijk van 10:00 tot 17:00 uur en op vrijdag van 10:00 tot 16:00 uur.
Op donderdag 1 februari vindt de opening plaats van 16:00 tot 17:00 uur.
Kom je naar de opening?
Laat het ons dan weten door je aan te melden via jovana@vhdg.nl